«Κλειδωμένες Λέξεις: Η αθέατη πλευρά της αφασίας»

Πόσες φορές έχετε σκεφτεί τη σημασία της ομιλίας; Ελάχιστες έως καμία και αυτό είναι φυσικό γιατί όλοι μας θεωρούμε τη δυνατότητα που έχουμε να επικοινωνούμε με τους άλλους μέσω της ομιλίας κάτι δεδομένο. Και είναι! Ακριβώς γι’ αυτό τον λόγο η απώλειά της θεωρείται αδιανόητη. Όμως ένα εγκεφαλικό επεισόδιο, μια κρανιοεγκεφαλική κάκωση ή άλλη νευρολογική βλάβη στην περιοχή του εγκεφάλου που ελέγχει τις λειτουργίες του λόγου, μπορεί να προκαλέσει προβλήματα επικοινωνίας και κατ’ επέκταση σημαντικές αλλαγές στην ποιότητα της ζωής του ανθρώπου.

Η επίκτητη διαταραχή της επικοινωνίας που εντοπίζεται στην χρήση και στην κατανόηση του προφορικού και του γραπτού λόγου ονομάζεται αφασία. Η αφασία εκδηλώνεται με πολλές μορφές και διαφέρει από άτομο σε άτομο. Η πιο φανερή δυσκολία που παρουσιάζει το άτομο με αφασικές διαταραχές είναι στο επίπεδο του προφορικού λόγου όπου συνήθως αδυνατεί να βρει τις σωστές λέξεις ή να συντάξει σύνθετο λόγο.

Ένας ασθενής, αναφερόμενος στη δυσκολία του να βρει τις λέξεις για να εκφραστεί, είπε: «είναι σαν να είσαι κλειδωμένος μέσα στο ίδιο σου το κεφάλι». Κάποιος άλλος ασθενής είπε: «Σκεφτόμουν κανονικά, αλλά δεν μπορούσα να κάνω τις σκέψεις μου λόγια. Πολλές φορές σκέφτομαι πως με αντιμετωπίζουν σαν να μη βρίσκομαι εκεί». Το αποτέλεσμα είναι να κατακλύζεται από αισθήματα μειονεξίας, χαμηλής αυτοεκτίμησης και ανικανότητας που μπορεί να τον οδηγήσουν σε πλήρη κοινωνική απομόνωση.

Σε πολλές περιπτώσεις, οι δυσκολίες στην εκφορά του λόγου συνοδεύονται από δυσκολίες στην ανάγνωση και στην γραφή και σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, συνυπάρχουν με δυσκολίες στην κατανόηση των ακουστικών μηνυμάτων. Δυσκολία στην κατανόηση ή στο διάβασμα πρακτικά σημαίνει καθόλου ραδιόφωνο, καθόλου τηλέφωνο, λίγη τηλεόραση, καθόλου γράμματα, καθόλου βιβλία, λίγες συζητήσεις.

Προβλήματα μπορούν ακόμη να εμφανιστούν και σε ανώτερες γνωστικές λειτουργίες όπως στη μνήμη, στην προσοχή και στον χωροχρονικό προσανατολισμό. Παράλληλα, σε μερικούς ασθενείς είναι πιθανόν αρχικά να παρουσιαστούν προβλήματα σίτισης-κατάποσης (δυσφαγία).

Αν και στην Ελλάδα ακόμη δεν υπάρχουν αξιόπιστα στοιχεία για τον αριθμό των ατόμων που πάσχουν από αφασία, σχεδόν οι μισοί ασθενείς που έχουν αδυναμία ή παράλυση στην δεξιά πλευρά του σώματός τους (ή στην αριστερή για τους αριστερόχειρες) εμφανίζουν κάποιας μορφής αφασία. Από αυτούς, το 30% θα συνεχίσει να παρουσιάζει μακροχρόνια προβλήματα επικοινωνίας.

Καθώς ο πληθυσμός των ασθενών με αφασία δεν είναι ομοιογενής, απαιτείται μια ολοκληρωμένη εκτίμηση όλων των γλωσσικών λειτουργιών από εξειδικευμένο λογοθεραπευτή. Είναι ο ειδικός που θα μπορέσει να σκιαγραφήσει το ατομικό προφίλ του κάθε ασθενή όσον αφορά στις διαταραγμένες αλλά και στις άθικτες λειτουργίες του λόγου. Στην συνέχεια, και σε συνεργασία με την υπόλοιπη ιατρική και θεραπευτική ομάδα που παρακολουθεί τον ασθενή, θα μπορέσει να σχεδιάσει ένα θεραπευτικό πρόγραμμα, εξατομικευμένο στις ανάγκες και στα ενδιαφέροντά του, στοχεύοντας στην ενίσχυση και στην γενίκευση κάθε μέσου επικοινωνίας που θα στηρίζει την αυτονομία και την ποιότητα ζωής του ατόμου με αφασία.